رونمایی از اسکلت7500 ساله

به مناسبت هفته گردشگری و در سومین روز از آن، از اسکلت ۷۵۰۰ ساله ی کشف شده‌ی شازند ( یکی از شهرستانهای استان مرکزی )، در موزه چهار فصل اراک با حضور معاونین استانداری، فرمانداران، اعضای کارگروه گردشگری وجمع کثیری ازخبرنگاران وعلاقه‌مندان  رونمایی شد. در مرداد ماه امسال، معاون اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی، علیرضا عزیزی از انتقال اسکلت ۷۵۰۰ ساله‌ای که حدود دو سال پیش در تپه باستانی روستای سرسختی علیا شهرستان شازند کشف شد، به موزه چهار فصل اراک خبر داده بود.

در گزارشی که ایسنا به نقل از روابط عمومی و مرکز اطلاع‌رسانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی، سیدمحمد حسینی، مدیر اداره کل این استان در این باره منتشر کرده، سیدمحمد حسینی با دادن این خبر و اشاره به کاوش‌های باستان‌شناسی «قلعه سرسختی» شهرستان شازند در این باره گفت :

 در «قلعه سرسختی» که در روستای سرسختی شازند و در ۵۰ کیلومتری اراک و حاشیه شرقی زاگرس مرکزی واقع شده، لایه‌هایی از دوره پیش از تاریخ، دوره تاریخی و اسلامی مشاهده شده است.

حسینی صحبت هایش را اینگونه ادامه داد:

مطالعات باستان‌شناختی این تپه از سال ۸۷ به منظور شناخت از دوره‌های معیشتی و ارتباط مردم ساکن در این تپه با مردم مرکز فلات ایران و زاگرس نشینان در دوره پیش از تاریخ شروع شده است. آثار کشف شده شامل سفالینه‌ها، اسکلت، ابزار سنگی، ابزارهای استخوانی و بقایای معماری از تپه مربوط به عصر مس‌ – سنگی و عصر مفرغ است.

مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی، در ادامه توضیح داد :

عناصر خاک این تپه تاریخی مهم‌ترین دلیل سالم ماندن این اسکلت است و فرمت این اسکلت به صورت چمباتمه‌ است که احتمالا رو به آفتاب دفن شده است وجود آهک و اسید بسیار پایین و بالا بودن درصد نمک این خاک موجب از بین نرفتن اسکلت بعد از ۷۵۰۰ سال شده است.

نتایج مطالعات صورت گرفته روی اسکلت نشان از این دارد که این اسکلت متعلق به یک مرد ۴۰ ساله دوران نوسنگی است؛ همان دورانی که انسان از غار خارج شد تا ادامه ی زندگی را در دشت ها جستجو کند.

و اما کشف علت سالم ماندن اسکلت ۷۵۰۰ ساله در تپه سرسختی

“کاکا” رئیس تیم کاوشگران تپه سرسختی شازند با تلاش آن ها در تپه سرسختی در شازند، این اسکلت کشف شد در مصاحبه ای که با ایسنا در این مورد داشت گفت:

استان مرکزی از لحاظ جغرافیایی و نگاه مطالعات باستان‌شناسی دو فرهنگ مهم دوران پیش از تاریخ (زاگرس مرکزی و مرکز فلات ایران) را در خود جای داده است.

کاکا  با بیان اینکه شهرستان‌های کمیجان، شازند و خنداب در شرق زاگرس مرکزی قرار گرفته‌اند و دیگر شهرستان‌ها جزو مرکز فلات ایران محسوب می‌شوند، ادامه داد:

قبل از کاوش و بررسی استان بویژه تپه سرسختی شازند اطلاعات باستانی استان بسیار محدود بود، اما مطالعات در سال ۱۳۹۱ آغاز شد و در تپه سرسختی که در شرق زاگرس مرکزی قرار گرفته است کار لایه‌نگاری صورت گرفت.

آن طور که کاکا می گوید، هدف از مطالعه و لایه نگاری تپه سرسختی این است که بازه ی زمانی که این تپه برای سکونت استفاده می شده را مشخص کنند و افزود:

براساس لایه‌نگاری انجام شده این محوطه از دوران نوسنگی، مس‌سنگی، مفرغ، عصر آهن، دوره اشکانی و اسلامی مورد سکونت بوده است.

او مهمترین دستاورد این مطالعات را کشف بخشی از یک اسکلت انسانی در سال ۹۱ عنوان کرد و گفت:

به دلیل محدود بودن مدت زمان کاوش، تصمیم بر این شد بخش‌هایی که کشف شد را تا زمان کاوش مجدد نگه داریم و در بهار سال جاری کاوش گسترده در بخش پیش از تاریخ محوطه را به انجام برسانیم.

کاکا دلیل وقفه ای که بین کشف و رونمایی این اسکلت به وجود آمده را تغییر مدیریت‌ها و نبود اعتبار لازم برای ادامه کار عنوان کرد و گفت:

در باستانشناسی تکنیک‌هایی وجود دارد که ارزش تاریخی یک منطقه را نشان می‌دهد. نوع پوشش گیاهی، اسکن و عکس‌های هوایی از محوطه عاملی بود که فضای کاوش مشخص و منتهی به کشف چنین اسکلت باارزش و قدیمی شود.

این باستان شناس، این اسکلت را مربوط به  دوره پیش از تاریخ، یعنی دوره نوسنگی و دوره مس سنگی دانست و گفت:

این اسکلت مشخصا مربوط به دوره نوسنگی است. دوره نوسنگی پس از اینکه آب و هوا تغییراتی داشت و زمین عصر یخبندان را پشت سر گذاشت و انسان‌ها از غارها وارد دشت‌ها شدند و به کار کشاورزی و دامپروری پرداختند، شکل گرفت و آثار این اتفاق در عصر حاضر در تپه سرسختی مشهود است.

او در ادامه  دوره نوسنگی را درست اواخر هزار ششم قبل از میلاد عنوان و به نشانه های این دوره اشاره کرد و گفت:

در این دوره هنوز فلز اختراع نشده است و افراد ابزارهای سنگی داشتند، اجساد را در کف خانه‌های خود دفن می‌کردند، تبادلات منطقه‌ای با برخی مناطق همچون سیلک کاشان و دیگر مناطق زاگرس انجام داده و افزایش جمعیت داشتند که باعث تشکیل سلسله مراتب اجتماعی و پیچیدگی اجتماعی و اقتصادی شد.

همچنین معاون گروه کاوش تپه سرسختی، منیره محمدی نیز با ایسنا مصاحبه ای داشت و گفت:

سرسختی یکی از روستاهای اطراف شازند است که سال ۱۳۸۷ گمانه‌زنی‌هایی در خصوص تعیین حریم آن انجام گرفت و براساس آن سال ۱۳۹۱ لایه‌نگاری در دستور کار قرار گرفت.

او گفت:

در سال ۹۱ شناسایی لایه انجام شد و در سال ۹۵ که کاوش گسترده صورت گرفت. آثار بسیاری زیادی از دوره‌های پیش از تاریخ و این اسکلت ۷۵۰۰ ساله در عمق ۶ متری کشف شد و با توجه به اینکه در استان مرکزی تا به امروز اثری با این قدمت کشف نشده است، این کشف می‌تواند تاریخ استان را بیش از گذشته نشان دهد.

این کارشناس ارشد باستان‌شناسی صحبت هایش را در حالی ادامه داد که می گفت، می دانستیم این تپه، محلی باستانی است اما انتظارچنین کشفی را نداشتیم و افزود :

کار کاوش توسط یک تیم ۱۰ نفره بومی سه ماه طول کشید و در کنار کشف این اسلکت اشیای دیگر همچون توکن(اشیا شمارشی مانند پول امروز که ساختار اولیه پول محسوب می‌شوند)، سردوک سفالی، سنگ چخماق، ابزارهای سنگی، هاون‌های سنگی، دست‌سازهای سنگی، سفال‌های دوره‌های مختلف که بسیار بی‌نظیر هستند کشف شد. سفال‌های دوره مفرغ سالم هستند، اما سفال‌های مربوط به دوره نوسنگی و مس‌سنگی خیلی سالم نیستند ولی نقوش حکاکی شده روی آنها منحصربه فرد است به طوری که تاکنون اثری به مانند آنها در استان مرکزی و حتی در ایران نداشته‌ایم.

از نظر او مهمترین ویژگی این اسکلت سالم بودن آن است و گفت:

حتی دندان‌های آن سالم است. علت این سالم بودن قلیایی بودن خاک منطقه است و به دلیل اسیدی نبودن استخوان از بین نرفته است.

محمدی با اشاره به اینکه فضای در نظر گرفته شده برای نمایش و نگهداری این اسکلت حمامی تاریخی است که به موزه تبدیل شده و طبعا دارای مقداری رطوبت است، گفت:

به همین دلیل باید تهویه مناسبی همچون قرار دادن یک دستگاه فن در کنار اسکلت در نظرگرفته شود تا هیچ آسیبی به آن وارد نشود. البته کارهای استحکام‌بخشی اسلکت توسط یک گروه از تهران انجام شده است و شرایط کنونی اسکلت شرایط مطلوبی است و اقدامات تهویه محیط به درستی انجام شده است.

این باستان شناس در پایان صحبت هایش گفت:

در حال حاضر فصل کاوش تپه سرسختی شازند به پایان رسیده است، اما قطعا می‌توان فصل‌های بعدی کاوش را نیز برای آن در نظر گرفت و با توجه به قدمت تپه و البته وسعت آن که حدود یک هکتار است قطعا می‌توان در کاوش‌های بعدی اشیا و آثار تاریخی بسیاری کشف کرد. یک عکس در سال ۱۳۴۶ از این منطقه گرفته شده است نشان می‌دهد روی تپه یک قلعه‌ قرار داشته به همین دلیل به این منطقه تپه قلعه سرسختی می‌گویند و نشان می‌دهد که از هفت تا هشت هزار سال پیش در منطقه سکونت وجود داشته است و اطراف تپه که روستاست نیز نشان می‌دهد که فضای مناسبی برای سکونت بوده است به همین دلیل این تپه ارزش و اهمیت بسیار بالایی دارد.